کاتێک باسى مێژوو دەکەین، باسى کردارە تێکەڵاوەکانى ڕووداوەکان و کۆمەڵایەتییەکان و کاریگەرییان بۆ سەر دۆخى سیاسەت دەکەین. گومانى تێدا نییە کە ئەوە مێژوونووسە دیوى ڕووداوەکان بە ئاراستەى ڕاستى و ناڕاستیدا دەبا، ڕوانگەى مێژوونووسەکە یا بەلاى ڕاستگۆییدا شۆڕدەبێتەوە یا بەلاى بەرژەوەندى دەسەڵاتدا، یەکەمیان، شەرەفى مێژوونووسى بیر پاک، خاوەن ویژدان، زانا و نەترسى هەیە، دووەمیان، ناشەریفى مێژوونووسى بیر پۆخڵ، بێ ویژدان، نەزان و ترسنۆکە، هەڵبەت دەسەڵاتیش دوو دیوى هەیە، دیوى زۆردارى و بەرژەوەندى خۆى، دیوى فەرمانڕەوایەتى دادپەروەرانە و پاراستنى بەرژەوەندى گشتى. بۆیە کاتێک دەنووسم مێژوو پێمان دەڵێ، ماناى تاقیکردنەوەکانى ژیان بە شیرینى و بە تاڵییەوە، بە ڕووناکى و بە تاریکییەوە، بە ڕاستى و بە ناڕاستییەوە، بە دادپەروەرى و بە زۆردارییەوە پێمان دەڵێ، فێرمان دەکا، تێماندەگەیەنێ، چاومان دەکاتەوە، بە ژیان و دەوروبەر،  بە ئاگامان دێنێتەوە، ئەمەش بۆ ئەوانەیە هۆشیان هەیە، ڕایاندەوەشێنێ، بیردەکەنەوە و بۆ گەشەکردن و پێشکەوتن کەڵک لە تاقیکردنەوەکان دەبینن، لە ژیان و لە دواى مردنیشیان بە تەنگ ناوى پاکى خۆیانەوەن.

     هەڵبەت لەوەتەى مرۆڤایەتى هەیە، بە شێوەیەک لە شێوەکان، مێژوو نووسراوەتەوە، هەر لەو کاتەشەوە، مێژوونووسى ڕاستگۆ و خاوەن باوەڕى خاوێن هەیە، هاوکات مێژوونووسى ناشەریف و درۆزانیش هەیە. زانستى مێژوو باس لە دیاردەکانى قۆناغەکانى مێژوو دەکا، بە دواى هاوبەشەکانى سەردەمەکە و دیاریکردنى سیما و شێوە سەرەکییەکاندا دەگەڕێ. دیاریکردنى قۆناغى مێژوو پەیوەندى بە جۆرى دەستەى بیرمەندانى مێژووناسان و ڕووداوەکانەوە هەیە، بۆ ئەوەى قۆناغێکى مێژوو لە قۆناغێکى دیکە جیابکاتەوە.

     لە قۆناغى مێژووى نیوەى دووەمى چەرخى بیستەم و دەیەى یەکەمى چەرخى بیست و یەکدا، دیاردەیەکى مێژوویى ترسناک و خۆشى هەیە، ترسناکەکە هى ئەوەیە کە هەرەسى زۆردارە گەورەکانى زۆرێک لە فەرمانڕەوا و فەرمانڕەوایەتى وڵاتانى دیکتاتۆر و تاکڕەو و چەوسێنەرەکانى کۆمەڵێک وڵات هەرەسیان هێنا، کە لەوەبەر ئەو هەرەسانە خەیاڵ بوون، خۆشییەکەش ئەوەیە کە ئەو دیاردانە لە هەر شوێن و لە هەر سەردەمێکدا ڕوو بدەن، لە دواییدا دەڕزن و دەتەپن. جەمال عەبدولناصر ـ میسر، عێدى ئەمین ـ گانا، ، شاى ئێران ـ ئێران، چاوسیسکۆ ـ ڕۆمانیا، صەددام حوسێن ـ عێڕاق، بین عەلى ـ تونس، موعەممەر قەززافى ـ لیبیا، حوسنى موبارەک ـ میسر، دواتر عومەر ئەلبەشیر ـ سودان. یەکێک لە گەورەترین خەسڵەتى هاوبەشى هەموو ئەو زۆردارانە، ئەوە بوو، کە زۆرترین ڕاوێژکارى بوودەڵەیان لە دەوروبەریان، لە خزم و کەسوکارى خۆیان و هەلپەرستى بنەماڵەیى و حیزبەکانى خۆیان کۆکردبۆوە، هاوکات خاوەنى زۆرترین دەزگاى تۆقێنەر، ئاساییش و پۆلیسى خەڵکى خۆیان بوون.

     ئەو گەورە دەسەڵاتدارنەى لە سەرەوە هێمام بۆ کردوون، هەر یەکە لە دەمى سەرەتا و لە کاتى هاتنە سەر کاریان، بەڵێنى گەش و مژدەى خۆشى ژیان و ئاسوودەییان بۆ خەڵکى وڵاتەکانیان پێ بوو، بڕاریارى ڕزگارى و تەبایى و بەرزتر و بەرزتریان بە ناو خەڵکدا دەبەشییەوە، خەڵکى تامەزرۆى ڕزگاربوون لە ژێر دەستەیى و لە داگیرکردن و چەوساندنەوە، چییان لە توانادا بوو لە سنوورى خۆیاندا پشتیووانییان لێ دەکردن، بە سادە و ساکارى پێیان وابوو کە ئەوانە ڕاستگۆ و دڵسۆزن، دروشمەکانیان بەڕاستە و کار بۆجێبەجێکردنیان دەکەن، زۆرى پێ نەچوو، کەوتنە بوارەوە، دەرکەوت کە لەگەڵ جیاوازییاندا، هیچ یەکێکیان ڕاستگۆ نەبوو، دروشمەکانیان فریودان بوو، ئەوەى ئامانجیان بوو دەسەڵات و خۆ دەوڵەمەندتر و زۆرتر پەیدا کردن و کۆکردنەوەى سامان بوو، بێ ئاگا بوون لە خەڵک و لە نیشتمان، بۆ ئەو مەبەستە، لە ڕێگاى دوو ئامرازەوە درێژەیان بە تەمەنى فەرمانڕەوایەتى خۆیان دەدا، کە ئەوانیش دامەزران و پارە و فەرمان بەشینەوە و ڕازیکردنى ئەم و ئەو بوو، بە ناحەق و دوور لە پەیڕەوى قانوون، سەدان کەسى نزیک و بنەماڵەى خۆیان کردبوو بە ڕاوێژکار و وەزیفەدارى بە دەسەڵات کە سەرجەمیان بێ شکۆییان بە جەماوەر و بە خاک دەکرد. دووەمیان لە ڕێگاى داو و دەزگاى تۆقێنەر و چەوسێنەرى هەواڵگرى و ئاساییش کاریان بە دوژمنان نەبوو بەڵکو ئیشیان سەرکوتکردنى هەموو دەنگە ئازادەکانى ناوخۆ بوو، وەختێکیش کە ڕووخان هیچ یەکێک لەو ئامرازانە، نە لەشکرێک لە ڕاوێژکار و نە دەیان سوپاى هەواڵگرى و ئاساییش،  دادى نەدان و بوونە پەندى زەمانە. ئەمە ئەو ڕووداوانە بوون کە ئێمە بە بیرمان دێن و لەسەردەمى ئێمەدا بوونەتە گاڵتەجاڕى خەڵک و ناحەزانى مێژوو. هەموو ئەو سەرۆک و دەسەڵاتدارانە، خۆیان چاڵیان بۆ خۆیان هەڵکەند، چونکە هەر خۆیان بەرپرسیارى کردەوەکانى خۆیان بوون بە دانانى ڕاوێژکارى ترستۆک و بودەڵە و دروستکردنى دەیان دەزگاى تۆقێنەر.

     لە مێژووى کوردیشدا، تاقیکردنەوەیەکى تاڵ و لێنەزانینى حوکمدارى، لە 17ى تشرینى دووەمى 1918 تا 22ى حوزەیرانى 1919دا، لە نموونەى ئەوانەى سەرەوە ڕوویدا، لەو بارەیەوە ڕەفیق حیلمى، لە یادداشتەکانیدا بۆمان دەگێڕێتەوە کە لەو کاتەدا، حوکمدار دیوارێکى ئەستوورى لە خەڵکى نەزان و هەلپەرست و بەرژەوەندیخواز لە نێوان خۆى و میللەتدا دروست کردبوو کە ببوونە مایەى فریودان و بێ ئاگایى حوکمدار لە بەرژەوەندى و کەڵکى خەڵک و پێشکەوتنى فەرمانڕەوایەتى و گەشەکردن، کاتێکیش خۆى ڕووخاند، نزیکترین پیاوەکانى بەرگرییان لێ نەکرد. 

هەر عەقڵە لە خەسارێک. کەم نەتەوە بە قەدەر ئێمەى کورد خەسار و نسکۆ و ژێرکەوتنیان بینیوە، بەڵام خۆمان هیچیان لێ فێر نەبووین، عەقڵ زۆرە بەڵام لەبەر زاڵى شتیى دیکە، نەبۆتە هۆکارى دەرەقەت هاتنى عەقڵى دوژمنانەى دۆزەکەمان و ئاشتیى کۆمەڵایەتى و ئاشتیى سیاسیى ناوماڵى کورد. با دەسەڵاتدارانى کورد لە باشوور و لە بەشە داگیرکراوەکانى دیکەى کوردستاندا، ئاگاداربن، کە مێژوو نە چاک و نە خراپ پەردەپۆش ناکا و لە دوا جاردا مێژوو هەموو شتێکمان پێ دەڵێ.

                                                       هەولێر 20ى حوزەیرانى 2023    

ئەم وتارە دەربڕی رای نووسەر خۆیەتی