توێژینەوە لەمێژووی کۆن و دێرین، لەکۆمەڵگەی دێرین کارێکی ئێجگار سەختە، هەرچەندە ئاڕکیۆلۆجی خزمەتێکی گەورەی بەزانستی مێژوو کرد، رووداوە مێژووییەکانی لەبازنەی چیرۆک قوتارکرد و تۆز و خۆڵی خورافە و ئەفسانەی لێتەکاند.

تیۆرەکان لەمەر مێژووی دێرین و کۆمەڵگەکانی دێرین  زۆر سەرنجڕاکێشن چێژبەخشن (چایڵد، مۆرگان و ۰۰۰ هتد) لەبەرانبەریشدا ئایینە ئاسمانییەکان لەهەنبەر نوتق و پاشان زمانی جودا و نەتەوەی جودا و داهێنانی نوسیین و کوێرەوەرییەکانی کلتور و بنیاتنانی شارستانییەتەکان، شتێکی ئەوتۆمان پێناڵێ جگە لەچەند دەقێک و لەچەندشوێنێکی جیاجیا (وعلم ادم الاسماء کلها)، ( وجعلناکم شعوبا و قبائل ..) شوێنەوارەکان مێژووی سەدان هەزار ساڵەمان بەگوێچکەدا دەدەن، ئەوکاتەی کەمرۆڤ لەبازنەی مەملەکەتی ئاژەڵیدا ژیاوە تاکو چاخی نیولیتیک 100 هەزار ساڵ تا 10 هەزار ساڵ پ ز، کە ئیدی بووە بەبوونەوەرێکی کۆمەڵایەتی.

مارکسیش لێرەوە (چاخی نیۆلیتیک، بەردینی ناوەڕاست) قۆناغەکانی گەشەسەندنی کومەڵایەتی پۆلێن کردووە و تیۆرەکەی خۆی لەسەر تەوزیف کردووە، وردتر بڵێیین ؛ کۆمۆنی سەرەتایی بەرانبەر چاخی نیولیتیکە کەمرۆڤ وازی لەڕاوشکار و گەران بەدوای خۆراکدا هێنا و نیشتەجێ بوو، ئاژەڵی ماڵیکرد و کشتوکاڵی دۆزییەوە و بووە بوونەوەرێکی کۆمەڵایەتی، ئەو مێژووە هێندە چێژبەخشە، مرۆڤ توشی تێڕامان و سەرسامبوون دەکات، دەمانگێڕێتەوە بۆسادەیی و خاکیبوون، داماندەڕنێ لەئایدیۆلۆجیای راست و چەپ، لە ئیسلامی سیاسیی  لە تەخوین و بەشەیتانیکردنی یەکدی ٫لەوەی حەقیقەت لای منەو تۆ و ئەویدی سەرگەردان.

بەڵام مێژووی سیاسی هەمیشە تەزویر و ئەتککراوە بەتایبەتیش مێژووی کورد و بنەماڵەفەرمانڕەواکانی وەک گۆتی، لۆلۆیی، کاشیی، هۆریی، مادەکان و ... هتد بەدیاریکراویش لەسەدساڵی کۆتاییدا لەسەردەستی کۆڵونیالیزمی ئەوروپی و ئەکادیمیستانی خۆرئاوایی.

دەپرسین؛ گەروانییە، بۆچی لەدوای شەڕی جیهانیی یەکەم، لەرۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا چەند دەوڵەتێکی نەتەوەیی دروستکران کەچی بۆ نەتەوەی کورد هیچی تێدا نەبوو، تەنانەت نیشتمانەکەشی کرایە شاباشی عێراق، ئێران، تورکیا و سوریا؟

نوخبەی سیاسی دەسەڵاتدار لەسایکس بیکۆ بەموبارەکەی ئەکادیمیستەکانی رۆژئاوایی مافی دەوڵەت نەتەوەی بۆکورد نەسەلماند بەوپێیەی کەکورد رەوەندییە و زمان و خاک و کلتوری تایبەت بەخۆی نییە!
 
ئەوەی کۆڵۆنیالیست و ئەکادیمیستەکانی رۆژئاوایی بەکوردیان کرد وەک نەتەوەیەکی سەروو چل ملیۆنی، بەهیچ نەتەوە و گەلێک نەکراوە، لەم هەلومەرجە ناوخۆیی و ئیقلیمیی و نێودەوڵەتییەدا، مەگەر دابەشکارییەکی نوێی نێودەوڵەتیی بۆ ڕۆژهەڵاتی نێوەڕاست و نەخشەیەکی نوێی سیاسی، دەنا هەناسەیەک، تروسکاییەک، ئەگەرێک بۆئەو کوتلە کۆنکرێتییەی کۆڵۆنیالیزم لەدژی کورد دایڕشت، نەماوە.

سیستمی سەرمایەداری هاوتەریبی گیانە خۆویستیی و شەڕانگێزییەکانی مرۆڤ رێدەکا، بە تەعبیرێکی دیکە، کار لەسەر روویەکی مرۆڤ یان لەسەر لایەکی هاوکێشەکە دەکات کەبەرژەوەندخوازییە و گوێ بە بابەتی بەهاکان نادات، بەڵام مارکسیزم بۆ بەهاکان دەکۆشێ، جێی خۆیەتی بڵێین هەردوو لای هاوکێشەکە لەواقیعدا بوونی هەیە، هەرئەوەشە وایکردووە کەسەرمایەداریی، بەردەوام خۆی بگونجێنێ و خۆی نوێ بکاتەوە.

لەخۆڕانییە ئۆجەلان لەکتێبی چوارەمیدا لەمەر کێشەکانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و لەسایەی نەخشەی نەگریسی سەدساڵی رابردوو، کەبووەتە کوتلەیەکی کۆنکریتی ئەستوور بەجۆرێک ساڕوخی کرۆز و نەوە نوێکانیشی نایبڕێ، بۆچارەسەری رۆذهەڵاتی ناوەڕاست، ئەو نەهەر وەک سیاسییەک بەڵکو وەک بیرمەندێک بەتێزێک دێتەدەرێ بەناوی چارەسەری دیموکراتیک، تێیدا میکانیزم و رێچارەکانیش دەخاتەروو، ئەوەی ئەو تەرحی دەکات هەمان رێچکەی مارکسە لەمەڕ بەهاکان بەڵام پێچەوانەی فەلسەفەی کەپیتالیزم و کەپیتاڵیستەکانە، تێزەکەی ئەو، جوانیی لێدەچۆڕێ، بەڵام لەسایە و هەژموونی کە پیتالیزمدا لەخەونێکی رەنگاڵەیی دەچێ.

کتێبی ( مێژووی بزر و نەگێردراوەی کورد ) کە بەرێز (سۆران حەمە رەش ) نوسیویەتی، لە دوو توێی کتێبەکەدا، خوێنەر هەست بە کۆڵەپشتێکی قورس و خەمێکی قوڵی نێو هەنبانەکەی دەکات، هەستدەکەیت بێئەنداز ماندوو بووە لەگەڕان بەدوای سەرچاوە و پاشان بەراوردکاریی و هەڵوەستەکردن و دواجاریش ئەنجام و ئەنجامگیریی.

نووسەر لەچەند دەرگایەکەوە تەقولبابی ماڵەکە ( پرسەکە ) ی کردووە کەئەمانەن:
1 - شوێنەوارە دێرینەکانی کوردستان.

2- بەکارهێنان و دروستکردنی نەخشەی روداوەکان وەک ئامرازێکی فێرکاری.

3 - کشتوکاڵ و شۆڕشی کشتوکاڵیی لەچەرمو و سێگۆشەکەدا.

4 - زمان: بەراوردکردنی زمانی کوردی نوێ بەزمانی هۆری،  سۆمەری و مادەکان.

5 - داهێنانی نوسیین.

6- کەلەپور، دابونەریت، جلوبەرگ، دەرکەوتنی ژن و میری ژن، ژنی سەرکردە.

7- بەکارهێنانی سەرچاوەی زۆر و دروستکردنی زۆرترین پەراوێز ٫خاڵی بەهێزی کتێبەکەن.

وێڕای خەمە قوڵەکەی نووسەر و سەلیقەکەی، بەڵام بەحوکمی زانینی زمانی ئینگلیزی و دانیشتنی لەئەوروپا ٫ ئینجا دەستڕاگەیشتنی بە زۆرترین سەرچاوەی ناکوردی، بۆیە رەنگە وایکردبێ کەکتێبەکەی لای زۆرێک، دەوڵەمەندتر و کامڵتر دەربکەوێ، هەرچەندە ئەمە کەمکردنەوە نییە لەشەرەفخانی بەدلیسی، محمد ئەمین زەکی و ۰۰۰۰ هتد.

وێرای ئەو شەش خاڵەی سەرەوە و رێبازی توێزینەوەکەی، شتێکی دیکە بۆمن جێی سەرنجە؛ پرسی نەورۆز و  (ئەفسانەی زوحاک و کاوە ) کەزوحاک خواوەندی دانیشتوانی چیا و نینورتا خواوەندی دانیشتوانی دەشت و کشتوکاڵی، سەرەنجام خواوەندی دەشت (نینورتا - کاوە ) بەسەر خواوەندی کوردی چیانشین (زوحاک - ئەزدیها - ئەستیاگ) داسەردەکەوێ ( کوردی چیاو کوردی دەشت )، واتە هەردوولای شەڕەکە یەک زمان و یەک بنەچە و یەک رەچەڵەکن.

پێشنیازدەکەم:

1- وێڕای تێبینی لەسەر ئەم بۆچوونە لەسەر ئەم ئەنجامە کەبەرمەبنای ململانێ و شەڕی خۆبەخۆ ( کورد بەکورد ) بووە و وەک ئەفسانەیەکی نەتەوەیی کەحەقیقەتی مێژوویی لەپشتە، حکومەتی هەرێم بەفەرمی تەبەنی بکات و بخرێتە نێو پرۆگرامی مێژوو لەپۆلی حەوتەمی بنەڕەتیی یان دەیەمی ئامادەیی، هەمان شتیش بۆنێو پرۆگرامەکانی ئەدەبیاتی کوردی لەیەکێک لەقۆناغەکانی بنەڕەتیی و ئامادەیی، چونکە ئەو پرسە سەدان ساڵەو بگرە زۆرتریش، هەر جارە و بەجۆرێک و تەنانەت کارەکتەرەکان (پاڵەوانەکان)ی نێو ئەفسانەکە پێچەوانە دەبنەوە و شوناسیان ئاڵوگۆڕدەکرێ.

2- زانکۆکانی هەرێم و بەدیاریکراویش بەشی مێژوو، ئەرکی پیشەیی و مەعریفی ئەخلاقی ئەوانە، پێش هەموو کەسێک مێژووی دزراوی کورد، مێژووی نادیار، ئەو مێژووەی بومان هەڵبەستراوە و ئەتک کراوە، بیکەنە خەمی لەپێشینەی خۆیان و پاشان وەربگێردرێتە سەرزمانی بیانی و وەک کار و بەرهەمێکی ئەکادیمی و مەغریفی بچێتە نێو کتێبخانەو زانکۆ پێشکەوتووەکانی جیهان.

3- ئەو سی کتێبەی کە ئیبن وەحشییە لەمەڕ رووەکناسیی و کشت و کاڵ کەبەزمانی کوردی نوسراون و لەسەدەی نۆیەم و دەیەمدا لەبەغدا بینیونی، نەک هەر زانکۆ و وەزارەتی رۆشنبیری سۆراخیان بکات، پێویستە تەواوی حکومەت و دامەزراوەی پەرلەمان و سەرۆکایەتی هەرێم بێنێتە سەرخەت.

دەستخۆشیی بۆ بەرێز سۆران حەمە رەش

ئەم وتارە دەربڕی رای نووسەر خۆیەتی