ساغکردنەوەی رووداوەمێژووییەکان و پاشان گەیشتن بەحەقیقەتی مێژوویی، کارێکی سەختە و بەتایبەتیش بۆ مێژووی کۆن.
جێی ئاماژەبۆکردنە کە ئاڕکیۆڵۆجی ( زانستی شوێنەوار ) خژمەتێکی گەورەی بەزانستی مێژوو کرد، لەچیرۆک و گێڕانەوە دەربازیکرد بەئاڕاستەی توێژینەوە و تۆمارکردنی حەقیقەتە مێژووییەکان لەسۆنگەی کنە و پشکنین بۆ پاشماوەو جێماوی شارستانییەتەکان، رەنگە ئەمە بۆ پرسە نابەرجەستەییەکان، پرسە ناماددیەکان، بۆ بابەتگەلێکی وەک نەورۆز و خاوەندارێتییەکەی کارێکی قورس بێت، بەڵکو ئەو میکانیزم و کەرەستانەی کەلێکۆڵیاری کورد پشتی پێدەبەستێ بریتین لە: تۆمارەکانی لۆلۆیی و گۆتی وخوریی و میتانیی و کاشیی و مادەکان ئینجا میرنشینەکان، گێڕانەوەی دەما و دەم، ئەفسانەکان ئەمانە هەموو لەلایەک و لەلایەکی دیکەوە گەلانی زاگرۆس و زاگرۆسییەکان، هندۆئەوروپی و رەچەڵەکی ئاریایی، بەتابەتیش ئاریایی رۆژهەڵات بەجۆرێک پێکداچوون کەپرسگەلێکی وەک نەورۆز بووەتە مشتومڕ لەنێوانیاندا و هەریەکەیان بەشێوازی تایبەتی خۆی گوزارشتی لێدەکا و دەست بۆخاوەندارێتییەکەی دەبات.
توێژەری کورد لەسەرچاوەکانی لۆلۆیی تادەگاتە رووخانی مادەکانیش (550 پ ز) هیچی دەستناکەوێت، تەنانەت لەسەردەمی هەخامنشین (ئەخمینیی) ەکان و ئەشکانییەکانیش زانیاری وەگیرناکەوێت، بەڵکو ئەوەی هەیە لەسەرچاوە و تومارەکانی دەوڵەتی ساسانیدا باسی لێوەدەکرێت.
ئاماژەپێنەکرانی پرسی نەورۆز لەسەرچاوەکانی پێش ساسانییدا، بەڵگەیەکی دروست نییە کە ساسانییەکان بەتەنیا خاوەنی ئەو پرسەبن و ئەوان بەتەنیا روداوی نەورۆزیان دروستکردبێت، چونکە گەلانی ئەوسای زاگرۆس کورد و بەلوچ و دەوڵەتەکانی ئەفغانستان و کازاغستان و هتد لەئێستادا بەهی خۆیانی دەزانن.
بەحوکمی ئەوەی دەوڵەتی ئێران خۆی بەمیراتگری ئیمپڕاتۆرییەتی ساسانی دەزانێ و تۆمارەکانی سەردەمی ساسانیی پێشکەش بەیۆنیسکۆ کردووە، بۆیە ئەورێکخراوە نەورۆزی ئەرشیف کردووە.
جێی ئاماژە پێکردنە کە ناوەندی دەسەڵات ( پایتەخت ) ی ساسانییەکان ( 224پ ز - 651 ز ) لەرۆژئاوای ئێران بوە، سانی کوڕی بابەک کە باپیرەگەورەیان بووە هەر بەناوی ئەویشەوە ئیمپراتۆرییەتەکەیان ناودێرکراوە.
باشوری ئێستای ئێران، زۆرینە کورد بووە و سانی کوڕی بابەکیش خەڵکی ئەوناوچەیە، بۆیە بەئەگەرێکی زۆر بەرەچەڵەک کورد بووە بەڵام پێویستە هەموان ئەوەبزانین کە؛ هەمیشە دەسەڵاتداران و سیاسییەکان بۆبەرژەوەندی خۆیان، لەکۆنەوە تائەم چرکەساتە کار لەسەر شێواندنی مێژوو دەکەن.
لەسەردەمی کامڵبوونی جیهانگیریی و شۆڕشی زانیاریی و ئابووری مەعریفەدا ٫ تورکیا دانبەهەبوونی کورد ناهێنێ، دوێنێ لەسەردەمی حافز ئەسەد و پاشان بەشاردا تەنانەت ناسنامەی سوریاییبوونیان نەدەدا بەکورد، بەڵکە وەک دۆم و قەرەج تەماشا و مامەڵەیان دەکردن، لەکاتێکدا مێژونووسانی وەک هیڕۆدۆتس و زەینەفۆن و چەندانی دیکە کەلەمێژووی خوریی و میتانییەکانی کۆڵیوەتەوە و ماوەیەکی زۆر سەنتەری دەسەڵات و سەرچاوەی دەسەڵاتیان لەباکور و رۆژئاواوەی کوردستانەوە سەرچاوەی گرتووە پاشان میتانییەکان ئەرەبخا ( کەرکوکی ئێستا ) یان کردووەتە پایتەختی خۆیان.
وێڕای رەسەنایەتی کورد لەناوچەکەدا، کەچی وەک دۆم مامەڵە بکرێ! ئینجا کێش ئاوا مامەڵەی کردوون ؟ بنەماڵەیەک کەبەبنەچە کوردن و لەناوچەی خانەقین و لوڕستانەوە بەرە و دیمەشق کوچیان کردووە و پاشان دەسەڵاتیان گرتووەتە دەست ( د. عزالدین مستەفا لەزاری خۆیانەوە).
گریمان ساسانییەکان کورد نەبوون، بەڵام خۆکەس ناتوانێ نکوڵی لەوەبکات کە رۆژئاوای ئێران قوڵایی و سەرچاوەی دەسەڵاتییان بووە ؟
وێڕای سیاسەتی رەگەزپەرستانە، ئایا کورد لەئێستاشدا زۆرینەی دانیشتوان لەرۆژئاوای ئێران پێکناهێنێ ؟
پرسیارە جدیەکە ئەمەیە؛ قیرخی، قازاخ، بەلوچ و ئەفغانییەکان کەبەسەدان میل لەرۆژئاوای ئێرانەوە دوورن بەڵام داوای نەورۆز دەکەن و بەهی خۆیانی دەزانن بەڵام ئێمە کەلەهەناوی روداوەکەدایین، بەشێکمان شەرمنانە و کەمینەیەکیش بەناوی بانگخوازی ئیسلامیی لەسەرشاشەی تیڤی و سۆسیاڵ میدیا سوکایەتی بە نەورۆز دەکەن ؟!
هەندێک لەو بانگخوازانە لەم سەردەمەی شۆڕشی زانیاریدا بڕوای بەخولانەوەی زەوی نییە و دەڵێ رۆژ دەڕوات ( تجری ) شارەزای مێژووی کۆن و نوێ نین، گومانی زانستی (دیکارتیانە) لەسەر هیچ بابەتێکی گەردوونی و ژیان دروست ناکەنن وەک تارمایی تەماشای زانستەکۆمەڵایەتیی و سروشتییەکان دەکەن ئەوەچش لەپنتەکانی ئەوزانستانە، کەچی قسە لەسەر هەموو شتێکیش دەکەن !
دوێنێ قسەیان لەسەر زەمینلەرزەکەی باکور و رۆژئاوا دەکرد، ئەمڕۆش لەسەر نەورۆز لەکاتێکدا نەک پسپۆری جێۆلۆجیا و مێژوو نین، تەنانەت خوێنەریشی نین و هیچیشی لێنازاننن بەراستی ئەمەیە جەهل، موعتەزیلە نزیکەی 1300 ساڵ پێش ئێستا دەرگیریان بوون و دەیانویست شکۆیەک بۆ ئەقڵ دابنێن، بەمانایەکی دیکە گونجان و ئاشنایی لەنێوان ئەقڵ و نەقڵدا فەراهەم بکەن.
لەراستیدا ئایین بۆژیانە نەک پێچەوانەکەی، تەنانەت پێغەمبەر ( د خ ) پتر لەپێغەمبەرانی پێش خۆی و ئیسلامیش پتر لەئایینەئاسمانییەکانی دیکە مانای بەژیان بەخشیوە، بەمانایەکی دیکە پتر لەوانی دیکە وێنای ژیانیان لەنێو مێژوودا کردووە و خۆیان لەدەرەوەی مێژوو نەبینیوە، پێغەمبەر وەک هەرکەسێکی ئاسایی و سەردەمەکەی خۆی، ریشی داناوە و ژیانی هاوسەرێتی پێکهێناوە و بەردەوام لەنێوخەڵکدا ژیاوە و لێیان دانەبڕاوە، تەنانەت خولەفای راشدینیش هیچ کێشەیەکیان لەگەڵ داب و نەریتی ناوچە ( فەتحکراوەکان ) نەبووە، بەنمونە کورد جگەلەموسڵمانبوون، هیچ داب و نەریتێکی لێیاساغ نەکراوە و هیچیشی لەنیوەدوورگەوە بەسەردا نەسەپێنراوە، خێوەتە رەشەکەش (باڵاپۆش) لەم چەندساڵەی کۆتاییدا، کورد خۆی هێناویەتی و پێی لەجل و بەرگی ژنانەی کورد کەبەشێکە لەناسنامەی ژنی کورد، باشترە.
لەمێژووی هاوچەرخدا؛ نەورۆز لەپارچەکانی کوردستاندا بووەتەسونبولی راچڵەکین و راپەڕین بۆگەلێکی ستەملێکراو ئەوە نەورۆزە ساڵانە گردبوونەوەی ملیۆنی لەئامەد پێکدێنێ.
پیرۆزبێ جەژنی لەمێژینەمان، جەژنی نەورۆز.
ئەم وتارە دەربڕی رای نووسەر خۆیەتی