مێژوو پێمان ناڵێ کورد دەوڵەتێکی سەربەخۆی هەبووبێ، کە لە ڕووی سیاسی، ئابووری و جوگرافییەوە هەموو پانتاییە جگرافییەکەی گرتبێتەوە قسەمان لەسەر (ئیمپراتۆرییەتی ماد) نیە، دوای کەوتنی ئەم قەوارەیە جەستەی کورد هەلا هەلا بووە، بەڵام کورد کۆڵی نەداوە و خەباتی بۆ بەدەستهێنانی مافەکانی کردووە. لە پارچەیەک دەسکەوتێکی بە دەسهێناوە و پاش ماوەیەک بە فاکتەری ناوەکی و دەرەکی کەوتووە.
لێرەدا باس لە چوار ئەزموون دەکەین: سەردەمی شێخ مەحمود، کۆماری کوردستان لەڕۆژهەڵات، حکومەتی هەرێمی کوردستان و ئیدارەی خۆسەری ڕۆژئاوا، هەر چوار دەسەڵاتەکە دوای چوار شەڕی گەورە دروست دەبن. لەئاستی جیهانی و ناوچەییدا. جەنگی جیهانی یەکەم کۆتایی هات و حکومەتی سەردەمی شێخ مەحمود دروست دەبێ، جەنگی جیهانی دووهەم کۆتایی دێت و کۆماری کوردستان لە ڕۆژهەڵات دروست دەبێت، هەردوو ئەزمونەکە بەهۆکاری ناوخۆیی و ناتەبایی ناوماڵی کورد و بەرژەوەندی و فاکتەری دەرەکی دەکەون، بەڵام پاشماوەیەک کورد دەست دەکاتەوە بە جوڵەی سیاسی و خەباتی چەکداری، جارێکی دیکە فاکتەری دەرەکی لە باردەبێت و لە باشوری کوردستان لەسەروبەندی جەنگی کەنداودا، لە ساڵی (۱۹۹۱)دا گەلی کوردستان لە ڕاپەڕینێکی جەماوەریدا کوردستان ئازاد دەکەن و دواتر پەرلەمان و حکومەتی لێ دێتە بەرهەم، تائێستا وێڕای بونی پیلانی دەرەکی بۆلەناوبردنی قەوارەی هەرێم بەڵام بەهاوکاری وڵاتانی ڕۆژئاواو ئیرادەی خەڵکی کوردستان تا هەنوکە قەوارەی هەرێم خۆی ڕاگرتوە، ئێستا لە باشور دەسکەوتمان زۆر بەدەسهێناوە، لەهەمان کاتدا نادادی و ناتەبایی نێوان خۆمان گورزی کوشندەی لێوەشاندوین، بەهاری عەرەبی شەپۆلێکی توند لەتەک خۆی دێنێ چەند ڕژێمێک سەرنگوم دەکات. لەبەر فاکتەرە دەرەکیەکان و بەرژەوەندییە هەرێمی و نێودەوڵەتیەکان سەرەڕای شەپۆلێکی توندی ناڕەزایی، بەڵام لە سوریا بەر بە شەپۆلەکە دەگرن و هەردوا بەدوای ئەوە داعش سەرهەڵدەدا و دەبێتە هێزێکی ترسناک بۆسەرئاشتی جیهان، لەم هەلومەرجانەدا فاکتەری دەرەکی دەرفەت بە کوردانی ڕۆژ ئاوا دەدات ئیدارەیەکی سەر بەخۆ دروست بکەن و تا ئێستاش ئەمریکا پشتوانیانە، سەرەرای هێرشەکانی داعش بۆ سەر کوردانی ڕۆژئاوا، کە پەلامارەکانیان هێندە توند بوو کۆبانێ لەنزیکی کەوتندا بوو، بەڵام بە پاڵپشتی پێشمەرگەی هەرێمی کوردستان نەیان هێشت بکەوێت. ئێستاش لە ئەنجامی شەڕی ڕوسیا و ئۆکرایندا هاوکێشەکان بەرەو گۆڕانکاری دەچن و دوور نیە دەوڵەتانی ناوچەکە سەودا و مامەڵەیەک بکەن.
بۆیە پێویستە ئیدارەی ڕۆژئاوا پێداچونەوەیەک بەخۆیدا بکات و کرانەوەیەک دروست بکات بۆ ئەوەی لەتەک لایەنەکانی دیکەدا خیتابێکی هاوبەش دروست بکەن بۆهەموو ئەگەرەکان، ئەمە تەنها خاڵی بەهێزە بۆمانەوە. دەرەنجام گەشتینە ئەوەی بڵێین کورد لە چوار ئەزموونی حوکمڕانیدا دوو کەوتن و دوو نادیار بەدەستەوە، ئێستا پێویستە سود لە مێژووی ئەو چوار ئەزمونەی ئێستاو ڕابردوو وەرگرین، دوخاڵی درەوشاوە لەو چوار ئەزمونەدا هەیە دەبێ بکرێنە بنەما بۆپێکەوەی (بارزانی نەمر بەهێزێکی کاریگەرەوە دەچێت بۆ پاڵپشتی کۆماری کوردستان )، (بەبڕیاری سەرۆک مەسعود بارزانی هێزی پێشمەرگە دەچێتە ڕۆژئاوا و نایەڵێ کۆبانێ بکەوێت). ئێستاجگە لەوەی لە قەیرانی قوڵی ناوخۆیداین ئاماژەی گۆڕانکارییەکانیش ڕوون نین و باشمان پێناڵێن، تا ئەو شوێنەی نێردەی نەتەوە یەکگرتوەکان ڕاستەوخۆ هۆشداری پێداین لە ترسناکی پێشهاتەکان. لەم هەلومەرجەشدا سەرۆک نێچیرڤان جوڵەیەکی جدی و ڕاستگۆیانە و خەمخورانەی دەست پێکردووە و لایەنەکانیش درک بەم ڕاستگۆییەی سەرۆک نێچیرڤان دەکەن، کە خەمی کوردستانی هەڵگرتووە و بڕیاریشە لە ٦ی ۹جارێکی دیکە بە ئامادەبوونی (پلاسخارت) نێردەی نەتەوە یەکگرتوەکان و سەرۆک نێچیرڤان لەسەرۆکایەتی هەرێم کۆببنەوە، بۆ قسەکردن لەسەر کۆمەڵێک پرسی گرنگ وهەستیار.
بۆیە بۆ ئەوەی ئەم دوو ئەزموونە لە نادیارەوە بگۆڕێن بۆدیارێکی ئەرێنی، دەبێت هاوبەشیەک کۆمان بکاتەوە، وەک کانت دەڵێ (ئەوانەی هیچ هاوبەشییەک لە نێوانیاندا نیە، ناتوانن ببنە هاوکاری یەکتر). بۆیە بەرژەوەندی گشتی لەوەدایە هەموو لایەک لە دەرەوەی بەرژەوەندی حیزبی بە هێورکردنەوەی بیرکردنەوەیان بچنە ناو کۆبونەوەی ۹ی ٦. بۆمانەوەی ئەزمونی باشور و ڕۆژئاواش دەکرێ بگەڕێینەوە بۆ جیهان بینی سەرۆک نێچیرڤان بارزانی، کە بریتیە لە گفتوگۆی بەردەوام وهێزی نەرم و یەک گوتاری. لە پێناوی مانەوەدا، بۆ ئەوەی ئەم دوو ئەزموونە چارەنوسی وەک ئەو دوو ئەزمونەی دیکە نەبێت و نەکەوێت.
ئەم وتارە دەربڕی رای نووسەر خۆیەتی