خەندان-

دوای هەڕەشەکانی تورکیا بۆسەر رۆژئاڤای کوردستان و گریمانەی ئەنجامدانی هێرشی زەمینی بۆسەر ناوچەکانی کۆبانێ، منبج و تل رەفعەت، رەنگە یەکەمجار و دوایینجار نەبێت کە بەڵێنەکانی ئەمریکا و وڵاتانی رۆژئاوا نابنە کرداری و کورد بەرامبەر مەترسییەکانی وڵاتانی دراوسێ بە تەنها جێدەهێڵن، بەبێ ئەوەی وەڵامی ئەو وڵاتانە بدەنەوە کە کورد بە ئامانج دەگرن.

چوار بنەما بۆ کورد لەم ناوچەیەدا بە نەگۆڕی ماونەتەوە

لە سەدەی رابردو و دوای گۆڕانی پارسەنگی هێز لە ئاستی جیهانی و هەرێمی و روخانی ئیمپڕاتۆریەتی عوسمانی، فڕەنسا و بریتانیا بون بە دو دەسەڵاتداری جیهانی و بەتایبەتی ناوچەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، دواتریش ئەمریکا وەک دەوڵەتێکی کاریگەر لە ناوچەکە و جیهان هاتەپێشەوە، سەرەڕای ئەو گۆڕانکاریانەش بەڵام چوار بنەما بۆ کورد لەم ناوچەیەدا بە نەگۆڕی ماونەتەوە کە ئەوانیش بریتین لە:

یەکەم: خەونی زیاتر لە 40 ملیۆن کورد بۆ دروستکردنی کیان و ئیدارەیەکی سەربەخۆ لەنێوان هەر چوار وڵاتی تورکیا، سوریا، عێراق و ئێران بەردەوام بوە.

دوەم: هەر چوار دەوڵەتیش هەماهەنگی لەنێواندا هەیە دژی ئەو خواستەی کورد، سەرەڕای چەندین جیاوازی هەردو چوار دەوڵەتەکە لە ئاست سیاسەتی تایبەتی وڵاتەکانیان.

سێیەم: دەوڵەتانی زلهێز و هەرێمایەتی کوردیان وەک هۆکارێک بۆ دژایەتی لایەنێک دژ بە لایەنێکی دیکە بەکارهێناوە بۆ بەدیهێنانی ئامانجێکی دیاریکراو، لەوانەش هاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژی داعش بە سەرۆکایەتی ئەمریکا، کوردی وەک پێکهاتەیەکی سەرەکی دژی داعش بەکارهێناوە.

چوارەم: سەرەڕای گۆڕینی ئیدارەکانی ئەمریکا و سەرکردایەتی کوردیش، بەڵام خیانەت و جێهێشتنی کورد بەرامبەر نەیارەکانی چەندبارە بوەتەوە.

لێرەدا حەوت روداوی مێژوی دەگێڕینەوە کە بە بێئومێدکردنی کورد لەلایەن ئەمریکا و وڵاتانی رۆژئاوا کۆتاییهاتوە:

1- دوای روخانی ئیمپڕاتۆریەتی عوسمانی و دۆڕانی لە جەنگی جیهانی یەکەم، پەیماننامەی سیڤەر لە ساڵی 1920 واژۆکرا کە دەرفەتی حکومڕانی خۆسەری بە کوردانی تورکیا بەخشی، بەڵام دوای ناڕەزایی ئەنقەرە و کەمال ئەتاتورک و بە پشتیوانی ئەمریکا، رێککەوتنامەی لۆزان لە ساڵی 1923 واژۆکرا، کە دەرفەتی بە لەندەن و پاریس بەخشی بۆ دابەشکردنی ناوچەکانی کورد لەنێوان سوریا و عێراق و هەڵوەشاندنەوەی ئەو مافەی بە کوردی تورکیا درابو، بەوەش بەڵێنەکانی پەیماننامەی سیڤەر بۆ کورد هیچ بەرهەمێکی نەبو.

2- دوای تێپەڕبونی چارەگە سەدەیەک لە شۆڕش و ئاوارەبونی کورد لە تورکیا، ئەمریکا پشتیوانی کوردی کرد بۆ بەدەستهێنانی مافەکانی لە عێراق دوای گرتنەدەستی دەسەڵات لەلایەن عەبدولکەریم قاسم لە ساڵی 1958، دواتریش پشتیوانی روخانی ناوبراوی کرد لە ساڵی 1963، لەبارەی پشتیوانی کوردانی عێراقیش هێنری کیسینجەر، وەزیری پێشوتری دەرەوەی ئەمریکا دەڵێت، ئەوان هیچ کاتێک پشتیوانی سەربازی کوردییان نەکردوە بۆ دروستکردنی دەوڵەت، بەڵکو هەوڵیانداوە لەرێگەی کوردەوە حکومڕانی بەغدا لاواز بکەن.
  
3- لە هەشتاکانی سەدەی رابردوش رژێمی بەعسی روخاو بەتوندترین شێوەی روبەڕوی کورد بوەوە و چەکی کیمیایی لە هەڵەبجە و چەندین ناوچەی دیکەی کوردستان بەکارهێنا، بەڵام ئیدارەی ئەوکاتی ئەمریکا بە سەرۆکایەتی رۆناڵد ریگان بێدەنگی بەرامبەر روداوەکە هەڵبژارد، دواتریش ئیدارەی جۆرج بوشی باوک پشتیوانی زیاتری کورد و شیعەی کرد بۆ روخاندنی رژێمەکەی سەدام حسێن و پاشانیش ناوچەی ئارام بۆ هەرێمی کوردستان پەسەندکرا، لەو کاتەشدا هەماهەنگی سوری، تورکی و ئێرانی بەردەوام بو بۆ ئەوەی ئەو ناوچەیە نەبێت بە دەوڵەتێکی کوردی.

4- لە دوای روداوەکانی 11ی سێپتەمبەری ساڵی 2001ـیش، جۆرج بوشی سەرۆکی ئەوکاتی ئەمریکا بڕیاری روخاندنی رژێمەکەی سەدام حسێنی دەرکرد و لەو هەنگاوەشدا کورد بوە یەکێک لە سودمەندانی ئەو بڕیارە، بەڵام ساڵی 2017 کاتێک مەسعود بارزانی، سەرۆکی پێشوی هەرێمی کوردستان بڕیاری ئەنجامدانی ریفراندۆمی دا بۆ دیاریکردنی مافی چارەی خۆنوسین و سەربەخۆبونی هەرێم، ئەمریکا بە ڕونی تێبینی و ناڕەزایی خۆی لەسەر ئەو هەنگاوە دەربڕی، لە ئەنجامیشدا هەرێمی کوردستان لەسەر ئاستی سیاسی و دیپلۆماسی توشی پاشەکشەیەکی بەرچاو بو و بەشێکی زۆری ئەو خاکەشی لەدەستدا کە هێزی پێشمەرگە لە شەڕی داعشدا کۆنتڕۆڵیکردبو لەو ناوچانەی کە بە سنوری مادەی 140 ناو دەبرێن.

5- ساڵی 2003 کە کورد لە عێراق بو بە خاوەن هەرێمی سەربەخۆ، لە مانگی ئازاری ساڵی 2004 کوردانی رۆژئاڤای کوردستانیش خۆپیشاندانی فراوانیان ئەنجامدا و داوای مافە نەتەوەیی، سیاسیی، پەروەردەیی و کلتورییەکانیان کرد، بەڵام هیچ پشتیوانێکی ئەمریکا و وڵاتانی رۆژئاوا بۆ جوڵانەوەکە نەبو، هەروەها ساڵی 1998 دیمەشق، واشنتن و ئەنقەرە هەماهەنگ بون بۆ لێدان لە پەکەکە و دەستگیرکردنی عەبدوڵا ئۆجەلان، رێبەری رێکخراوەکە، بەڵام دۆخی کورد لە سوریا ساڵی 2011 گەیشتە قۆناغێکی نوێ کە بەهۆی شەڕی ناوخۆیی ئەو وڵاتە توانی ئیدارەیەکی خۆبەڕێوەبەری دروستبکات.

6- دوای کۆتاییهاتنی شەڕی داعش و سەرپێکەوتنی ئیدارەکانی بەڕێوەبردن لە رۆژئاڤای کوردستان، نیگەرانی تورکیا، ئێران و سوریا زیادیکرد، بەجۆرێک لە ئێستادا تورکیا ستراتیژییەتی خۆی لە گۆڕینی رژێمی سوریا بۆ هاوکاریکردنی بەشار ئەسەد بۆ گەڕانەوە و کۆنتڕۆڵکردنی هەمو سوریا گۆڕیوە، بۆ ئەوەی کورد نەبێتە خاوەن کیان و نەگات بە دەریای ناوەڕاست، لەو هەنگاوەشدا ئەنقەرە بە پشتیوانی روسیا و بێدەنگی ئەمریکا سەرکەوتو بو.

7- ساڵی 2019ش دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی پێشوی ئەمریکا لە هەنگاوێکی چاوەڕواننەکراودا بڕیاریدا هێزەکانی ئەمریکا لە سنوری سوریا و تورکیا بکشێنێتەوە، ئەو کات کورد ئەو هەنگاوەی وەک خیانەت ناوبرد کە بوەهۆی ئەوەی تورکیا هێرشی ئاسمانی و زەمینی بۆسەر ناوچەکانی رۆژئاڤای کوردستان دەستپێبکات، لە ئەنجامیشدا توانی سنوری سوریا بە قوڵایی 30 كلم کۆنتڕۆڵبکات.

ئەردۆگان وای دەبێنێت ئەمریکا و روسیا پێویستییەکی زۆریان بە تورکیا هەیە

لە ئێستاشدا رەجەب تەیب ئەردۆگان، سەرۆک کۆماری تورکیا، واشتن و مۆسکۆ تۆمەتبار دەکات بەوەی کە پابەندنەبون بە رێککەوتنی ساڵی 2019 بۆ دورخستنەوەی یەپەگە لە سنورەکانی تورکیا، بەو پاساوەش هێرشی ئاسمانی بەردەوام دەکاتەسەر ناوچەکانی ژێردەسەڵاتی کورد، لەو هەنگاوەشدا ئەردۆگان وای دەبێنێت بەهۆی شەڕی ئۆکرانیا، ئەمریکا و روسیا پێویستییەکی زۆریان بە تورکیا هەیە و ئەوەش مانای وایە دەرفەتێکی دیکەی بۆ دروستبوە بۆ ئەوەی هێرشی زەمینی بکاتەسەر کوردانی سوریا.

رێگەی رۆژئاڤا بۆ گەڕانەوە بۆ دیمەشق بە نائومێدی و پاشەکشە دەورە دراوە

هەڵوێستی ئەمریکا و دوبارەبونەوەی "خیانەت"ێکی دیکە لە ئارادایە، هەرچەندە ئەمریکا دژایەتی خۆی بۆ هێرشەکانی تورکیا دەربڕیوە و وەک هۆکارێک بۆ گەڕانەوەی داعش ناوی دەبات، هەروەها روسیاش داوایکردوە یەپەگە لە شارە سەرەکییەکان و ناوچە سنورییەکان بکشێتەوە و سوپای سوریا شوێنیان بگرێتەوە، بەڵام حکومەتی سوریا سەرەڕای ئیدانەکردنی "دوژمنکارییەکانی تورکیا"، لە هەمانکاتیشدا بەو هێرشانە زۆر نیگەران دەرناکەوێت و وای دەبێنێت هێرشی تورکی دەبێتەهۆی لاوازبونی پێگەی کورد و نەرمی زیاتریش دەنوێنێت لە گفتوگۆکانی لەگەڵ دیمەشق، لە دەرئەنجامیشدا رێگەی کوردی رۆژئاڤا بۆ گەڕانەوە بۆ دیمەشق بە نائومێدی و پاشەکشە دەورە دراوە.